Emoties vervullen een belangrijke functie in ons leven, maar soms zijn ze best wel ingewikkeld en weet je gewoon even niet wat je ermee aan moet. In deze blog staan we stil bij de functie van emoties en geven we een aantal helpende manieren voor het omgaan met emoties.
Wat is de functie van emoties?
Emoties hebben verschillende functies, waaronder een signaalfunctie. Dat wil zeggen dat de emoties die opkomen inzichtelijk maken dat bepaalde behoeften of verlangens opspelen. Daarnaast vervullen emoties een communicatiefunctie. Zowel de verbale als de non-verbale uiting van emoties heeft effect op een ander. Met onze emoties laten we dus aan anderen zien dat er iets belangrijks bij ons speelt en dat onze behoeften en verlangens opspelen. Zo vormt boosheid voor anderen het signaal dat ze je grenzen overschreden hebben en zo roept verdriet bij anderen de reactie op om te troosten. Tot slot hebben emoties ook een motiverende functie. Ofwel: ze bereiden ons voor op actie. In (levens)bedreigende situaties is het belangrijk om snel en direct in actie te komen. Eerst doen en dan pas denken. Emoties helpen ons in dit soort situaties te vermijden of toe te naderen. Per emotie is ons gedrag anders:
- Angst helpt om te vluchten of te bevriezen
- Boosheid bereid je voor om te vechten en helpt je om je grenzen aan te geven
- Verdriet helpt je om terug te trekken en ruimte te maken voor verwerking
- Blijdschap helpt je om meer te doen van dingen die je leuk vindt
- Schuld zorgt ervoor dat je verantwoordelijkheid neemt voor situaties waarin je verkeerd gehandeld hebt
- Schaamte zorgt ervoor dat mensen zich aan de sociale regels houden en zich beschermen tegen uitsluiting
In zeker zin zijn emoties dus helpend en nuttig voor overleving! Maar dit betekent natuurlijk niet dat je soms overdonderd kunt zijn door je eigen emoties. Hoe ga je daar nou mee om? Hieronder een aantal helpende manieren voor het omgaan met emoties:
Helpende manieren voor het omgaan met emoties
Emoties opmerken
Je moet een emotie eerst kunnen voelen opkomen voordat je er iets aan kunt veranderen. De truc is om je bewust te blijven van je gevoelens zonder jezelf erin te verliezen. Zelfs als ze onaangenaam en pijnlijk zijn. Wat ervaar je aan sensaties in je lijf? Mindfulness oefeningen en meditatie technieken kunnen je helpen om te leren opmerken wat er lichamelijk allemaal gebeurd en hoe je je voelt.
Emoties identificeren en benoemen
Deze lijkt veel op de manier hierboven, alleen probeer je nu als extra woorden te geven aan de emotie die je voelt. Dit wordt ook wel ‘affect labeling’ genoemd. Onderzoek toont aan dat dit een effectieve manier is om met emoties om te gaan. Zie gedachten slechts als gedachten en gevoelens slechts als een gevoel. Raak niet verstrikt in de inhoud. Het voelen van emoties is menselijk en iedereen heeft ermee te maken. Gedachtenschema’s helpen je vaak om beter stil te staan bij wat je voelt en welke gedachten daarbij horen.
Actief aanpakken
Soms helpt het ook om de situatie eerst rustig van alle kanten te bekijken, zaken op een rijtje te zetten en dan doelgericht en met vertrouwen aan de slag te gaan om een probleem op te lossen. Is het iets waar je geen invloed op hebt? Dan is het nutteloos piekeren en kun je het beter loslaten. Hier vind je meer tips om minder te piekeren.
Ademhalingsoefeningen
Door middel van het controleren van je ademhaling en het ontspannen van je spieren, geef je je brein het signaal dat je veilig bent. Je lichaam raakt hierdoor uit de Fight, Flight, Freeze stand. Hier vind je wat voorbeelden van ademhalingsoefeningen.
Beoefen zelfcompassie
Het is niet fijn om je emotioneel of slecht te voelen. Zelfkritiek voor het voelen van die emoties versterkt hert negatieve gevoel vaak nog meer. Daarom is het van belang om met compassie te kijken naar je eigen kwetsbaarheden en emoties. Stel dat iemand die dichtbij je staat zich zo rot zou voelen als jou, wat zou jij hem of haar dan toewensen? Wens jij dit jezelf ook toe?
Omdenken en geruststellende gedachten bedenken
Vaak schuilen er achter emoties bepaalde gedachten die daarbij horen. Vaak zijn die heel negatief en niet helpend. Met deze methode probeer je te kijken of je gedachten wel kloppen. En zelfs als ze kloppen, hoe je daar dan zo goed mogelijk mee om kan gaan. Wat is eigenlijk het ergste dat er kan gebeuren? Stel dat je ouder en wijzer bent, hoe zou je er dan tegen aan kijken? Welke argumenten zijn er te bedenken voor en tegen deze gedachte? Wat zijn meer helpende gedachten?