Dagelijks denken we zo’n 50.000 tot 70.000 dingen. Vaak zijn er ook gebeurtenissen waar we over na blijven denken, of dingen die nog gaan gebeuren waar we ons zorgen over maken. Als we niet oppassen worden we geplaagd door gedachten die moeilijk uit het hoofd te krijgen zijn. Sommige mensen hebben een ondoorbroken gedachtenstroom die moeilijk te stoppen is. Ze zijn als het ware continu in monoloog met zichzelf.
Te veel nadenken en de “Monkey mind”
Rumoerige, dronken aapjes in ons hoofd, dat is wat hoe het boeddhisme het ziet. Deze aapjes leiden ons steeds af en proberen ons uit het hier en nu te halen. Onze monkey mind, zo wordt het ook wel genoemd. Onze menselijke geest wordt door Boeddha beschreven als een plek waar dronken aapjes voortdurend rondspringen, lawaai maken en schreeuwen. Deze aapjes zijn te onderscheiden in de boosheid-aap, de angst-aap en de schuldgevoel-aap, die bovendien allemaal tegelijkertijd aanwezig kunnen zijn en proberen de meeste aandacht te krijgen. We gaan hier vaak op in en nemen de uitspraken van deze aapjes serieus. Hierdoor ontstaat piekeren en blijven we hangen in dingen die vroeger gebeurd zijn of die in de toekomst zouden kunnen gebeuren. Gelukkig zijn er manieren om deze aapjes rustiger te krijgen.
Minder piekeren
Er is een verschil tussen nadenken om ergens een oplossing voor te vinden en nutteloos piekeren. Piekeren heeft geen nut. Er is een mooie spreuk die luidt: “grant me the serenity to accept the things I cannot change; courage to change the things I can; and wisdom to know the difference“. Wees je bewust als je piekert over zaken waar je geen invloed op hebt en laat het los. Teveel nadenken en piekeren zorgt ervoor dat je veel minder productief bent. Je kunt er zelfs gezondheidsproblemen van krijgen. Emotionele stress wordt vaak veroorzaakt door teveel nadenken. Mensen vluchten hiervoor in eten of alcohol. Gelukkig zijn er effectievere (en gezondere) manieren om teveel nadenken te stoppen en minder te piekeren.
Bewustworden van te veel nadenken
De eerste stap is bewustwording. Besteeds aandacht aan de manier waarop jij denkt. Merk op wanneer er bepaalde gebeurtenissen in je hoofd blijven afspelen. Erken dat dit gbeurt en dat deze gedachten niet productief zijn. Een goede manier om hier achter te komen is meditatie.
De volgende stap is het uitdagen van deze gedachten. Jezelf mee laten slepen door negatieve gedachten is makkelijk. Probeer deze negatieve gedachten te herkennen en te vervangen. Negatieve gedachten door realistische gedachten vervangen is lastig, maar niet onmogelijk. Welke feiten zijn er die in het voordeel van de negatieve gedachten spreken? Zijn de negatieve gedachten waar? Zo nee, dan kun je ze vervangen door realistische gedachten.
Piekeren is geen oplossing
Blijven piekeren over bepaalde gebeurtenissen of de toekomst lost niks op. Probeer een stappenplan te bedenken om een bepaald probleem dat zich in de toekomst af zou kunnen spelen op te lossen. In plaats van het bedenken van doemscenario’s probeer je een stappenplan te bedenken om het doemscenario te voorkomen of op te lossen.
Pieker-kwartiertje
Pieker op vastgestelde momenten. Langer nadenken over problemen is niet zinvol, je lost ze immers niet op. Een kort moment reflecteren op jezelf kan wel zinvol zijn. Plan een pieker-kwartiertje in waarbij je jezelf zorgen mag maken en zoveel mag piekeren als je wil. Na het kwartier moet je ermee stoppen. Als je opmerkt dat de gedachten op andere momenten ook aanwezig zijn, dan kun je ze stoppen en pas toelaten tijdens het pieker-kwartiertje.
Leef in het hier en nu
Piekeren over het verleden en de toekomst is niet mogelijk als je in het hier en nu leeft. Dit wordt ook wel mindfulness genoemd. Er is oefening voor nodig maar mindfulness kan zeker een positieve invloed op teveel nadenken hebben.
Tot slot kan je nog proberen om jezelf af te leiden als je last hebt van negatieve gedachten. Ga iets anders doen, een moeilijke puzzel of bijvoorbeeld sporten. Hierdoor leid je jezelf af van deze negatieve en vervelende gedachten.