Op dit moment is de vipassana meditatie één van de meest populaire manieren van mediteren in het westen. De vipassana meditatie vindt zijn oorsprong in het boeddhisme. Deze meditatievorm is goed te combineren met onze drukke levens, dus het is niet vreemd dat deze manier van mediteren hier zo populair is.
Wat is vipassana meditatie?
Het moderne mindfulness en vipassana meditatie hebben veel overeenkomsten. Wanneer je een cursus mindfulness afgerond hebt, maar je op zoek bent naar een verdieping daarop, kom je vaak bij vipassana uit.
Net als yoga is het doel van vipassana meditatie om meer in contact te komen met ons lichaam. We zijn allemaal druk en gaan vaak maar door zonder stil te staan en te voelen wat er in ons lijf gebeurt. Boeddha ziet het lichaam als anker voor het huidige moment. Het lichaam is de ingang voor diepere inzichten. We kunnen onze grenzen en intuïtie beter aanvoelen als we meer in contact zijn met ons lichaam. Daarnaast kan contact met ons lichaam ons ook helpen om de rust te vinden waar we vaak zo naar op zoek zijn.
Alles is met elkaar verbonden
De vipassana meditatie komt uit het boeddhisme, maar het is van oorsprong niet de bedoeling dat je ergens in gelooft. Boeddhisten vinden dat we de werkelijkheid teveel vanuit onze eigen culturele bias, percepties en herinneringen zien. Dit is veel te oppervlakkig. Volgens het boeddhisme bestaat er geen ‘zelf’, maar een diepere werkelijkheid van gevolg en oorzaak. Hierdoor is alles met elkaar verbonden, terwijl wij de dingen vaak als los en op zichzelf staand beschouwen. Dit klinkt je misschien wat zweverig in de oren, maar volgens het boeddhisme leidt het verdraaien of negeren van deze ‘basisfeiten vaak tot wanhoop, teleurstelling en frustratie.
Vipassana is een manier van mediteren om deze diepere processen van geest en lichaam te doorzien, en inzicht te krijgen in deze processen. Op zoek naar de diepere oorzaak van moeilijkheden (patronen, grenzen). Het vinden en begrijpen hiervan geeft je voldoening en rust.
Vipassana vs. mindfulness
Het woord vipassana komt uit de oorspronkelijke boeddhistische taal (Pali). Het wordt vertaald als inzicht, intuïtie, innerlijke visie en íntrospectie. Vipassana wordt ook wel ‘inzichtmeditatie’ genoemd. Het is erop gericht inzichten te verkrijgen. Dit doe je door middel van een belichaamd zelfonderzoek van directe ervaringen. Zoals je kunt lezen lijkt dit erg op mindfulness. Bij mindfulness observeer je langskomende gedachten, lichamelijke gewaarwordingen en gevoelens. Je accepteert dat ze er zijn en probeert ze niet te veranderen.
Vipassana gaat nog iets dieper. Je laat deze lichamelijke gewaarwordingen, gedachten en gevoelens er niet alleen zijn, maar je probeert de natuur ervan zo goed mogelijk te leren kennen. Hierdoor kunnen we uiteindelijk vanzelf dingen loslaten die ons in de weg zitten.
Vipassana meditatie oefeningen
Meestal vindt een vipassana meditatie plaats tijdens vrij pittige stilte-retraites. Hierbij wordt loop- en zitmeditatie afgewisseld met elkaar. Naast het mediteren zelf wordt er ook onderwijs gegeven over bijvoorbeeld nadenken over de zekerheid van het eigen sterven en de vluchtigheid van ons bestaan. In Azië is meditatie op een dood lichaam gebruikelijk. Hierdoor wordt de vergankelijkheid sterker gevoeld en verlangens en gehechtheden verminderd.
Visualisaties zijn ook onderdeel van de vipassana meditaties. Het ontwikkelen van positieve staten van de geest is onderdeel van vipassana. Vreugde in het plezier van anderen, vriendelijkheid, gelijkmoedigheid, compassie en zelfcompassie zijn hier voorbeelden van. Het herhalen van bepaalde liefdevolle zinnen of visualisaties zijn voorbeelden van vipassana meditatie oefeningen.
Tijdens het beoefenen van de vipassana meditatie is continuïteit van aandachtigheid belangrijk. Zo merk je steeds meer relaties tussen oorzaak en gevolg op. Je leert te doorzien dat er geen ‘zelf’ is dat bepaalt je jezelf voelt en wat je doet. Door regelmatig te mediteren ervaren en leren we wat de betekenis van bepaalde dingen is op langere termijn. Dit komt doordat we het gevolgd hebben met aandacht.
Vipassana meditatie toepassen in het dagelijks leven
Kun je vipassana ook toepassen in het dagelijks leven? Er wordt aangeraden om jaarlijks een stilte-retraite te doen, van minimaal één week. Ook zijn er op verschillende plekken in ons land meditatiegroepjes. Het is belangrijk dat er continuïteit in het mediteren zit. Herhaling en ritme vind je bij zo’n groepje. Daarnaast is het fijn dat je elkaar kan ondersteunen.
Daarnaast kun je dagelijks een meditatiemoment voor jezelf plannen, al is het 5-10 minuten. Ga met nieuwsgierigheid en op een onpersoonlijke manier bij jezelf binnen kijken. Probeer niet om te dissociëren en afstand te nemen maar juist doorvoelen en durven voelen van wat er in je lichaam gebeurt.
Deze manier van mediteren brengt je ook veel in je dagelijkse leven. Deze houding helpt je bij wat je doet en hoe je reageert. Als je op een onpersoonlijke maar nieuwsgierige manier naar jezelf kijkt, zorg je ervoor dat je meteen al minder lijdt en makkelijker groeit en verandert. Het kan leuk worden om inzicht te krijgen, ook al is het in iets moeilijks.