Ieder mens creëert een beeld van zichzelf. Dit noemen we het zelfbeeld. Gedurende ons leven ontwikkelen we dit beeld van onszelf door alles wat we meemaken en in ons opnemen. Een zelfbeeld van positief of negatief zijn. Op deze pagina gaan we dieper in op de vraag hoe je met een negatief zelfbeeld (ook wel laag zelfbeeld genoemd) om kunt gaan. Ook behandelen we de definitie van een negatief zelfbeeld, hoe het ontstaat en wat kenmerken zijn.
Wat is een negatief zelfbeeld
Een negatief zelfbeeld is eigenlijk een overdreven vorm van onzekerheid over je kwaliteiten, karaktereigenschappen of uiterlijk. Een zelfbeeld is een overtuiging die binnen in jou leeft, en het is niet de waarheid.
Een negatief zelfbeeld gaat vaak gepaard met weinig zelfvertrouwen. Je vergelijkt jezelf continu met anderen en ziet vooral de sterke eigenschappen van de ander. Je focust erg op het negatieve en hebt veel kritiek op jezelf.
Voorbeelden van overtuigingen en negatieve gedachten die voortkomen uit een laag zelfbeeld zijn:
- Je bent niet intelligent genoeg dus houd je op de achtergrond
- Je bent niet capabel genoeg dus gaat die nieuwe uitdaging maar niet aan
- Je bent niet mooi genoeg dus stapt maar niet die man/vrouw af
- Anderen zijn niet te vertrouwen dus er zal wel iets achter dat compliment zitten
Een negatief zelf beeld staat je dus onwijs in de weg, maar hoe ontstaat dat dan?
Hoe ontstaat een zelfbeeld
Een negatief zelfbeeld ontstaat vaak door dingen die we in onze jeugd mee maken. Dit beeld blijf je vervolgens je met je meedragen en wordt versterkt omdat je er de focus op legt.
Oorzaken laag zelfbeeld
Een laag zelfbeeld kan ontstaan zijn door kritische of perfectionistische ouders en bijvoorbeeld pesten. Maar het kan ook beïnvloed worden door rolmodellen, iets wat je in een film hebt gezien of social media. Hieruit trek je conclusies en het verhaaltje dat in je hoofd ontstaat ga je geloven.
Kenmerken negatief zelfbeeld
De volgende kenmerken zijn typerend voor een negatief zelfbeeld:
- Je bent heel kritisch op jezelf. Je vindt het moeilijk om je positieve eigenschappen in te zien maar weet wel heel goed wat je allemaal niet kan
- Je hebt weinig vertrouwen in je eigen kunnen en bent onzeker
- Zelfs als er iets goed gaat haal je jezelf naar beneden en wijt je dit niet toe aan je eigen kwaliteiten, maar aan die van een ander of toeval. Bij negatieve gebeurtenissen leef je in de overtuiging dat het door jou komt (ik kan nooit iets goed doen).
- Je bent gevoelig voor kritiek en feedback
- Je vergelijkt jezelf met anderen. Social media speelt hier tegenwoordig een grote rol in. Het leven dat mensen daar schetsen is perfect, maar niet realistisch. Hierdoor heb je het idee dat anderen beter zijn, meer vrienden hebben en een leuker leven hebben.
Wanneer wordt het een probleem
Iedereen heeft onzekerheden, dit hoort bij het leven. Maar wanneer dit zulke vormen aanneemt dat je er last van krijgt in je privé en professionele leven, of in relaties, vormt het een probleem en kan er sprake zijn van een laag zelfbeeld.
Self fulfilling prophecy: wat je verwacht gebeurt ook
De negatieve overtuigingen en gedachten die voortkomen uit ons zelfbeeld, worden vaak bevestigd (self fulfilling prophecy), en daarom is het vaak zo’n hardnekkig probleem.
Wanneer je jezelf niet intelligent vindt, zul je jezelf op de achtergrond houden en je niet mengen in discussies. Als je daardoor minder betrokken wordt in het gesprek denk je “zie je wel, ze vragen mij toch nooit”.
Hoe kom je van een negatief zelfbeeld af?
Een negatief zelfbeeld is gelukkig niet de waarheid, en slechts onze conclusie. Er zijn verschillende manieren om te werken aan je zelfbeeld. In een nader blog schreven we al over het vergroten van zelfvertrouwen, oefeningen die ook voor een laag zelfbeeld handig zijn.
Werken aan een laag zelfbeeld begint met bewustwording van de negatieve gedachten en overtuigingen die je hebt., Hier lees je hoe je negatieve gedachten doorbreekt.
Tot slot is zelfcompassie een mooie tool om de sterke kanten van jezelf te ontdekken en je zwakke punten te accepteren. Niemand is perfect en iedereen heeft kwaliteiten.
Negatief zelfbeeld behandelen met professionele hulp
Hulp van een professional inschakelen is vaak een goed plan bij een hardnekkig laag zelfbeeld. Een psycholoog kan door middel van behandeling de handvaten geven om een negatief zelfbeeld in kaar te brengen en om te buigen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van cognitieve gedragstherapie. Deze therapie richt zich op het veranderen van negatieve gedrags- en denkpatronen die een negatief zelfbeeld in stand houden.
Negatief zelfbeeld boek
Meer geïnteresseerde geraakt over dit onderwerp? En wil je er een boek over lezen? Dan raden wij het boek ‘Boom Hulpboek – Negatief zelfbeeld’ van Manja de Neef aan.